Spis treści z charakterystyką artykułów

                                                                           



                                                       skanuj0002.jpg
Ethos 1-2(85-86)2009:    KONIEC MISJI UNIWERSYTETU?
 
* Od Redakcji
  Rozpacz – czy nadzieja? (D. Ch.) 5
 
* JAN PAWEŁ II
   Droga uniwersytetu – drogą do wyzwalania człowieczeństwa. Do studentów i pracowników KUL, Częstochowa, 6 VI 1979    13
 
* Ks. Richard J. NEUHAUS  
  Jedenaście tez o uniwersytecie katolickim (tłum. D. Chabrajska) 21
Pierwsze polskie tłumaczenie wykładu ks. R. J. Neuhausa (+2009), jaki został opublikowany w "First Things" w 1996 roku, a dotyczącego tożsamości uniwersytetu. Neuhaus jednoznacznie podkreśla to, co nieusuwalne dla właściwego pojmowania natury i misji uniwersytetu, szczególnie katolickiego.
 
 
KRYZYS
 
   * Balázs M. MEZEI
      Kryzys uniwersytetu. O roli katolickich instytucji kształcenia wyższego (tłum. D.  Chabrajska) 29
 Profesor węgierskiego uniwersytetu katolickiego wskazuje - na szerokim tle historii kształcenia akademickiego - najważniejsze powody upadku uniwersytetu w wieku XX, związane m.in. z ówczesnym panowaniem systemów totalitarnych. Formułuje 5 modeli odnowy uniwersytetu, w tym model katolicki, harmonizujący inne. Redefiniuje miejsce i rolę uniwersytetu katolickiego w czasach współczesnych.
 
* Agnieszka LEKKA-KOWALIK
  Uniwersytet na rynku usług edukacyjnych? 52
Autorka w interesujący i kompetentny sposób ukazuje współczesne przemiany w pojmowaniu i funkcjonowaniu instytucji uniwersytetu. Podaje przy tym argumenty na rzecz takiego rozumienia zadań uniwersytetu, które przynajmniej częściowo pozwoliłoby zastopować postępujące poddawanie życia akademickiego mechanizmom rynkowym.
 
* Ireneusz ZIEMIŃSKI
  Sumienie nauki. O roli mistrza w kształceniu uniwersyteckim 70
Prof. Ziemiński  poddaje analizie zanikający, niestety, sposób kształcenia uniwersyteckiego oparty na relacji mistrz-uczeń. Mistrz, będący "sługą prawdy obiektywnej" (K. Twardowski) staje się jednocześnie "sumieniem nauki", pogłębiającym wiedzę i kształtującym charakter młodych adeptów tejże nauki.
 
 
 
DROGI WYJŚCIA
 
* Gertrude HIMMELFARB
  Uniwersytet chrześcijański - apel o kontrrewolucję (tłum. D. Chabrajska) 81
 Amerykańska profesor historii trafnie dotyka istoty współczesnego kryzysu uniwersytetu, ukazując ewolucję ideałów akademickich aż po rezygnację z ideału prawdy i obiektywności wiedzy. Warto podkreślić przy tym jasność tekstu i argumentacji oraz jego rygor metodologiczny. Jako gwaranty integralności uniwersytetu autorka wskazuje "intelektualny honor" i "życie moralne".        
 
* Kard. Zenon GROCHOLEWSKI
  Rola uniwersytetów katolickich na terenach wyniszczonych przez komunizm 89
 
Prefekt Kongregacji Edukacji Katolickiej, szeroko odwołując się do dokumentów watykańskich i historycznego doświadczenia wschodniej Europy, ukazuje akademickie wyzwania wobec człowieka, Kościoła, społeczeństwa i kultury.
 
* Karol KLAUZA
   Idea uniwersytetu katolickiego. Studium dokumentów wypracowanych przez Włoską Katolicką Federację Uniwersytecką 103
W oparciu o mało w Polsce znane teksty włoskie, Karol Klauza, kreśląc panoramę wielorakich struktur życia akademickiego, zwraca szczególną uwagę na uniwersytet jako środowisko zawierzenia (Bogu, ludziom i studiom) oraz solidarnego współdziałania.
* Ks. Stanisław JANECZEK
   Wydział jako ośrodek badań naukowych 112
 
Obecny dziekan Wydziału Filozofii KUL pisze o badawczo-naukowych aspektach funkcjonowania wydziału uniwersyteckiego - od spełniania formalnych wymogów Państwowej Komisji Akredytacyjnej po "universitas magistrorum et scholarium". Nakreślając historię tzw. lubelskiej szkoły filozoficznej w kontekście marksistowskiej ideologizacji całego życia społecznego, artykuł na koniec podkreśla pragmatyczne znaczenie filozofii dla rozwiązywania problemów niesionych przez codzienną egzystencję.
 
 
 
 
AUTONOMIA
 
* BENEDYKT XVI
  Papież nie narzuca wiary, lecz zachęca do szukania prawdy 123
* Rocco BUTTIGLIONE
   Racje papieża Benedykta XVI (tłum. P. Mikulska) 131
Wydarzenie protestu części profesorów i studentów uniwersytetu La Sapienza przeciwko Benedyktowi XVI stało się okazją do wnikliwej krytyki laickich tendencji w funkcjonowaniu współczesnych paradygmatów uprawiania nauki. Autor rzeczowo i zarazem błyskotliwie ukazuje znaczenie współczesnej filozofii nauki dla wsparcia racji prezentowanych przez Papieża.
 
* Tadeusz LUTY
   Na czym polega dzisiaj autonomia uczelni wyższej? 152
Artykuł honorowego przewodniczącego Konferencji Rektorów Akademickich Szkół Polskich przedstawia współczesne dylematy związane z odwiecznym przywilejem autonomii uczelni. Autor twierdzi, że to przywilej tym ważniejszy, im szybciej następują zmiany społeczne, domagające się wprowadzania nowych metod badawczych i nauczania. Jakościowy postulat autonomii wyższych uczelni, implikujący ich różnorodność, autor konfrontuje z systemem ich finansowania, preferującym jednakowe dla wszystkich miary ilościowe.
 
 
KORZENIE I PERSPEKTYWY
 
* Roman MAJERAN
  Akademia Platona - poszukiwanie prawdy we wspólnocie 159
R. Majeran gromadzi i integruje w tekście wiele historycznych świadectw, dotyczących szkoły platońskiej. Rzeczowo opisuje charakter Akademii, cele edukacji, metody nauczania i zakres badań. Krytycznie uzupełnia wiedzę, zawartą w dotychczasowych podręcznikach historii filozofii. Artykuł wyraźnie ukazuje klasyczny ideał poszukiwania prawdy we wspólnocie.
 
* Małgorzata KOWALEWSKA
   Kobiety i uniwersytety 169
Autorka, historyk filozofii i znawczyni Hildegardy z Bingen, nakreśla kompetentny zarys rozwoju uprawiania naukowej działalności przez kobiety, które jeszcze 100 lat temu nie mogły być profesorami uniwersytetów. Artykuł przedstawia postaci zwłaszcza tych dam nauki - od intelektualistek w średniowiecznych klasztorach po współczesną francuską profesor fizyki C. Hermann - które wniosły istotny wkład w rozwój swoich dziedzin.
 
* Piotr FRANCUZ
  E-learning a kształcenie uniwersyteckie 184
Wiceprzewodniczący Polskiego Towarzystwa Komunikacji Społecznej przede wszystkim podkreśla zalety i możliwości płynące z zastosowania e-learningu. W tle podaje zarys historii internetu i charakteryzuje współczesne aspekty kształcenia akademickiego w kontekście rozwoju nowoczesnych technologii informacyjnych i komunikacyjnych.
 
 
 
DZIEWIĘĆDZIESIĘCIOLECIE
KATOLICKIEGO UNIWERSYTETU LUBELSKIEGO
 
* Kard. Karol WOJTYŁA
  Uniwersytet katolicki – koncepcja i zadania 201
* Kard. Karol WOJTYŁA
  Żywotne tradycje uniwersytetu 206
* JAN PAWEŁ II
  Miejsce szczególnego świadectwa. List z okazji siedemdziesiątej piątej rocznicy założenia Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego 211
Publikowane wypowiedzi związane były z 50- , 60- i 75-leciem KUL. Wówczas profesor, a dziś Patron uniwersytetu - charakteryzuje koncepcje, tradycje i zadania katolickiej uczelni. Podkreśla, iż człowiek - jako osoba - w wolności i wespół z innymi dąży do obiektywnej prawdy. Teksty przypominają szczególną rolę KUL jako świadka ethosu uniwersyteckiego nie tylko w czasach PRL, ale także w okresie radykalnych przemian społeczno-ekonomicznych.    
 
Nauka i polityka
 
* Antoni B. STĘPIEŃ
  Pochwała dobrego scholastyka 215
Wielce zasłużony Profesor przywołuje ponadczasowe znamiona rzetelnej pracy naukowej, nie kierującej się intelektualną modą czy gonitwą za oryginalnością. Przede wszystkim należy "trzymać się przedmiotu" i "iść za nim", następnie troszczyć się o reguły dyskursu i komunikacji. Artykuł ma głęboki wydźwięk pedagogiczny: autor podkreśla rolę właściwych postaw poznawczych dla kształtowania właściwych postaw życiowych.
 
* Dorota Gałaszewska-Chilczuk
  Wpływ Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego na kształtowanie się opozycji antykomunistycznej w Polsce 218
Dotąd niewystarczająco rozpoznano tematykę wpływu KUL na kształtowanie się opozycji antykomunistycznej. Na uwagę zasługuje bogata faktografia, przynosząca wiele szczegółów z ukrywanej działalności opozycyjnej i metod stosowanych przez SB. Autorka ukazuje KUL nie tylko jako azyl dla represjonowanych, ale także jako istotny warsztat przyszłych animatorów polskich przemian.  
 
 
Obecność
 
* Maria BRAUN-GAŁKOWSKA – Autorytet przewodnictwa 228
* Jerzy W. GAŁKOWSKI – Odwaga rozumu – rozumna wolność 231
* Krzysztof DYBCIAK – Dokumenty i świadectwa (rec. Obecność. Karol Wojtyła-Jan Paweł II w Katolickim Uniwersytecie Lubelskim. Dar i odpowiedzialność, red. M. Filipiak, A. Szostek MIC, Instytut Jana Pawła II KUL – Towarzystwo Naukowe KUL, Lublin 2008) 236
 
 
ROZMOWY "ETHOSU"
 
* O uniwersytecie katolickim – dziś.
   Rozmowa z prof. Stefanem SAWICKIM, wieloletnim prorektorem KUL 241
   * O filozofie, pięknie i metafizyczności.
    Z prof. Władysławem STRÓŻEWSKIM rozmawia Urszula WIECZOREK 246
 
 
 
MYŚLĄC OJCZYZNA...
    
*  Grażyna KAROLEWICZ
  W służbie „Deo et Patriae”. Ks. Idzi Radziszewski (1871-1922) i ks. Antoni Słomkowski (1900-1982) 261
 
 
OMÓWIENIA I RECENZJE
 
* Renata ZIEMIŃSKA – Dylematy moralne a teorie etyczne (rec. B. Chyrowicz, O sytuacjach bez wyjścia w etyce, Znak, Kraków 2008) 275
* Jarosław MERECKI SDS - O aksjologicznym wymiarze nauki (rec. A. Lekka-Kowalik, Odkrywanie aksjologicznego wymiaru nauki, Wydawnictwo KUL, Lublin 2008) 281
* Honorata JAKUSZKO, Filozoficzne aspekty dwóch modeli szkolnictwa(rec. S. Janeczek, Edukacja oświeceniowa a szkoła tradycyjna. Z dziejów kultury intelektualnej i filozoficznej, Wydawnictwo KUL, Lublin 2008) 285
* Adam F. BARAN – Portret kresowej uczelni (rec. J. Draus, Uniwersytet Jana Kazimierza we Lwowie 1918-1946. Portret kresowej uczelni, Księgarnia Akademicka, Kraków 2007) 291
* Katarzyna JASIŃSKA - Prawda: zniewala czy wyzwala? (rec. W. Starnawski, Prawda jako zasada wychowania. Podstawy pedagogii personalistycznej w nawiązaniu do myśli Karola Wojtyły – Jana Pawła II, Wydawnictwo Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego, Warszawa 2008) 297
* Ks. Piotr MOSKAL - O intelektualnym kryzysie współczesności (rec. J. Sochoń, Religia jako odpowiedź,Fronda, Warszawa 2008) 305
* Maria BRZEZIŃSKA – Gawędy o zmierzchu albo królikarnia (rec. B. Królikowski, Gawędy o zmierzchu, Avalon, Kraków 2009) 308
* Propozycje "Ethosu" (Z. J. Zdybicka USJK, Jan Paweł II – filozof i mistyk, Polskie Towarzystwo Tomasza z Akwinu; P. Ślęczka SDS, Przegłosowane sumienie. Analiza logiczno-etyczna praw "niedoskonałych", Wydawnictwo KUL; Bogu i Ojczyźnie. Katolicki Uniwersytet Lubelski w wypowiedziach Prymasów Polski, Wydawnictwo KUL; J. Pawłowicz, Rotmistrz Witold Pilecki, Instytut Pamięci Narodowej; T. Szewczenko, Kobziarz, Wydawnictwo KUL ) 311
 
 
SPRAWOZDANIA
 
* Mirosław FILIPOWICZ – Dziedzictwo lat trudnych (Konferencja na dziewięćdziesięciolecie Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego „KUL wobec wyzwań dwudziestego wieku: 1918-1989”, KUL, Lublin, 1-2 XII 2008) 317
* Wojciech LEWANDOWSKI - Między indywidualnością osoby a globalną wioską (Sesja naukowa „Prywatność w dobie globalizacji”, KUL, Lublin, 20 XI 2008) 322
 
 
PRZEZ PRYZMAT ETHOSU
 
   * Cezary RITTER - O czym świadczą student z Krakowa i robotnik z Brna 328
 
 
BIBLIOGRAFIA
 
* Jan Paweł II o uniwersytecie.
   Bibliografia wypowiedzi z lat 1978-2005 (oprac. Tomasz GÓRKA) 331
 
* Noty o autorach 359
* Abstracts 367
   * Contents 395
  
   Dodatek: płyta CD 
   Płyta zawiera dwa przemówienia kard. Stefana Wyszyńskiego, wygłoszone podczas uroczystych inauguracji roku akademickiego w KUL (1978, 1979)    
 

  1. ISSN 0860-8024
  2. e-ISSN 2720-5355
  3. „Ethos” jest czasopismem punktowanym przez Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego: 100 pkt.
  4. Kwartalnik „Ethos” indeksowany jest przez następujące bazy: EBSCO, CEEOL, Index Copernicus (ICV 2017: 55,26), Philosopher’s Index, ERIH Plus.
  5. Prefix DOI 10.12887