Kwartalnik Instytutu
Jana Pawła II KUL
Lublin

nr 3(75)

Wydaje się, że nie ma w dzisiejszym myśleniu o edukacji miejsca dla antycznego pojęcia paidei, które w książce pod tym właśnie tytułem przybliżył współczesnemu czytelnikowi Werner Jaeger. W starożytnej Grecji paideia oznaczała formowanie człowieka, ze wskazaniem na jedność takich aspektów, jak cywilizacja, kultura, tradycja, literatura i wychowanie. Wychowanie traktowane było przy tym nie jako jedynie formalne umiejętności czy abstrakcyjna teoria, ale jako wewnętrzny i niezbywalny element rozwoju sfery duchowej człowieka. Za najcenniejszy element kultury i wychowania starożytni uważali literaturę, sądzili bowiem, że to w niej zarówno umiejętności, jak i teoria znajdują swój najpełniejszy wyraz. Jaeger podkreśla, że w późniejszym rozwoju historycznym dzięki takiej właśnie formacji duchowej Hellada, "straciwszy wszystko, co liczy się na tym świecie: państwo, potęgę, wolność i życie obywatelskie w klasycznym rozumieniu tego słowa, mogła mimo wszystko powiedzieć za swoim ostatnim wielkim poetą Menandrem «To, czego nikt nie może zabrać człowiekowi, to paideia»".