Kwartalnik Instytutu
Jana Pawła II KUL
Lublin

nr 1-2(65-66)

R. Guardini w dziele Koniec czasów nowożytnych twierdzi, że świadoma zdrada prawdy, świadome odrzucenie sprawiedliwości i miłości, grozi zniszczeniem osoby jako takiej. Niewierność sobie jest zawsze zapośredniczona w kimś lub w czymś. Ktoś, kto czynem lub postawą odchodzi od prawdy określającej aksjologiczną tożsamość jego samego, znajdującego się w sieci różnorodnych relacji, zaprzecza samemu sobie i światu. Każdy akt wierności sobie jest w jakimś sensie przyrzeczeniem. Przyrzeczeniem składanym rzeczom w realnym porządku istnienia, drugiemu w polu powinności moralnej, sobie, swemu ethosowi, małżonkowi, rodzinie, profesji czy ojczyźnie. Dlatego zerwanie z prawdą, drastyczne zadanie kłamu własnemu wewnętrznemu antropologicznemu sensowi – zasługuje na kwalifikację zdrady. Zdrada to aktywne przeciwstawienie się wartości, której się przedtem zawierzyło. Dlatego zdrada zasługuje przede wszystkim na miano kłamstwa. Negacja własnej tożsamości jest skutkiem niewierności prawdzie, kłamstwem wobec samego siebie.
Planszą szczególnie obfitującą w klęski człowieczeństwa, jakie stanowi ludzka niewierność sobie, jest domena języka. Słowo to czyn, który jest w stanie oddziaływać na innych i na podmiot języka, może zmieniać rzeczywistość, nadawać nowe znaczenia, krzywdzić drugiego, a nawet go niszczyć. Słowo-czyn pociąga za sobą wartość moralną, której ostatecznym kształtem jest postawa człowieka. Najpełniej objawia się słowo w dialogu, w którym ludzie, komunikując się, wiążą się słowem.