zobacz powiększenie


DOI 10.12887/27-2014-1-105-17



Adam ORGANISTY – „Na przebłaganie za grzechy nasze…” O malarstwie sakralnym Grzegorza Bednarskiego i Janusza Matuszewskiego


Cena brutto: 7,00 PLN

Artykuł omawia najnowsze obrazy pędzla Grzegorza Bednarskiego (ur. 1954) i Janusza Matuszewskiego (ur. 1963), pedagogów Wydziału Malarstwa Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie, swego rodzaju członków „nieformalnego bractwa barokowego” działającego na uczelni. Artyści podejmują wątki religijne, ich obrazy powstają jednak z wewnętrznej potrzeby i nie są malowane do wnętrz sakralnych. Charakterystycznym elementem tej twórczości jest kostium historyczny sięgający do kolorystyki czy symboliki sztuki nowożytnej. Znamienna jest też fascynacja anonimowymi obrazami cechowymi. Prace są tym iunctim, które łączy tematykę dzieł barokowych mistrzów z malarskim sposobem wypowiedzi wieku dwudziestego. Silne oddziaływanie tych obrazów daje się dostrzec w malarstwie uczniów artystów. Zjawisko to stanowić może pars pro toto ogólnej potrzeby aktualizacji sztuki religijnej. Tym, co wyróżnia dzieła Bednarskiego i Matuszewskiego a jednocześnie wzmaga ich odbiór, jest element irracjonalnego, przeplatającego się przerażenia i zachwytu. Element ten odnieść można do przesłania książki Rudolfa Otto Świętość. Wiąże się on nie tylko z kluczowymi pojęciami opisu doświadczenia religijnego (mysterium fascinosum i mysterium tremendum). Religijna treść obrazów, połączona ze wzmiankowaną obecnością autoportretu artysty, przypomina o poczuciu „zależności stworzenia” (niem. Kreaturgefühl). Sakralność tego malarstwa religijnego przebiega w dwóch znaczeniach wyróżnionych przez Otto: w sensie numinotycznym i w sensie moralnym. Sens moralny określenia świętości wiązać można z przyjęciem przez malarza postawy „zależnej” czy nawet pokutnej. Dlatego obrazy Bednarskiego i Matuszewskiego przestają być pracami o charakterze jedynie estetycznym, zapatrzonymi w barokowy tenebryzm czy ekspresjonizm ostatniego wieku. Malarskie środki formalne mogą sprawić, że widz, utożsamiając się z zawartym w nich odniesieniem religijnym, może czuć się przelękniony, co więcej – jak mówi Otto – „bezwartościowy”. Postawa twórcy przypomina bowiem odbiorcy o potrzebie tajemnicy pokuty i łaski, w pełni wyrażonej, jak pisze niemiecki religioznawca, w chrześcijaństwie.

Słowa kluczowe: współczesne malarstwo religijne, krakowskie środowisko, interpretacja według pojęcia sacrum Rudolfa Otto

Kontakt:
Wydział Malarstwa, Akademia Sztuk Pięknych im. Jana Matejki,
Plac Matejki 13,
31-157 Kraków
E-mail: ethos@kul.lublin.pl



Pliki do pobrania:

» 105_Organisty_content.pdf


  1. ISSN 0860-8024
  2. e-ISSN 2720-5355
  3. „Ethos” jest czasopismem punktowanym przez Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego: 100 pkt.
  4. Kwartalnik „Ethos” indeksowany jest przez następujące bazy: EBSCO, CEEOL, Index Copernicus (ICV 2017: 55,26), Philosopher’s Index, ERIH Plus.
  5. Prefix DOI 10.12887