 zobacz powiększenie | DOI 10.12887/31-2018-3-123-07 Jolanta M. MARSZALSKA – „...iżby nikt privatim żadnych traktatów nie wydawał”. Cenzura druków w zborach ariańskich w Rzeczypospolitej w szesnastym i siedemnastym wieku Cena brutto: 7,00 PLN za szt. |
|
Cenzura w Rzeczypospolitej w szesnastym i siedemnastym wieku miała służyć oczyszczeniu księgozbiorów z dzieł uznanych za niewłaściwe. Dzieła te izolowano, a także niszczono. Księgi ariańskie z uwagi na zawarte w nich treści powszechnie uznawano za niebezpieczne. Przestrzegano wiernych przed ich nabywaniem, przechowywaniem a nade wszystko czytaniem. Kontrolę nad poprawnością treści zawartych w drukowanych przez arian księgach sprawowały synody, działalność typografii ariańskich zaś kontrolowały zbory. Cenzurą objęte były przede wszystkim pisma konfesyjne i dzieła teologiczne, nie podlegały jej natomiast książki z innych dziedzin (jak miało to miejsce w Kościele katolickim). Nadzór sprawowano również nad drukarzami, którym - jak na przykład Aleksemu Rodeckiemu – zabraniano wykonywania rzemiosła, a nawet posuwano się do zamknięcia prowadzonej typografii. Cenzura wewnątrzzborowa miała na celu uchronienie przed represjami (ze strony Kościoła katolickiego czy monarchy) zarówno autorów pism teologicznych, jak i ich wydawców. Była ona surowa, ponieważ księgi teologiczne, których autorami byli bracia polscy, szczególnie często umieszczano w spisie Index librorum prohibitorum. W wielu bibliotekach klasztornych i diecezjalnych nadal znajdują się księgi, które nigdy nie zostały włączone do ogólnego katalogu. Dostęp do nich był bardzo ograniczony. Najczęściej oznaczano je wpisem na karcie tytułowej: „Prohibitus” (zakazana), lub „Hereticus liber” (heretycka księga), a czasami wpisywano dodatkowe ostrzeżenie: „Noli me tangere” (nie dotykaj mnie). Słowa kluczowe: arianie, cenzura, księga zakazana, synody, Rzeczpospolita Kontakt: Zakład Badań nad Kulturą i Piśmiennictwem Średniowiecza, Instytut Nauk Historycznych, Wydział Nauk Historycznych i Społecznych, Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego, ul. Wóycickiego 1/3 bud. 23, 01-938 Warszawa Pliki do pobrania: » 123_Marszalska.pdf | |
