zobacz powiększenie


DOI 10.12887/31-2018-3-123-07



Jolanta M. MARSZALSKA – „...iżby nikt privatim żadnych traktatów nie wydawał”. Cenzura druków w zborach ariańskich w Rzeczypospolitej w szesnastym i siedemnastym wieku


Cena brutto: 7,00 PLN za szt.

Cenzura w Rzeczypospolitej w szesnastym i siedemnastym wieku miała służyć oczyszczeniu księgozbiorów z dzieł uznanych za niewłaściwe. Dzieła te izolowano, a także niszczono. Księgi ariańskie z uwagi na zawarte w nich treści powszechnie uznawano za niebezpieczne. Przestrzegano wiernych przed ich nabywaniem, przechowywaniem a nade wszystko czytaniem. Kontrolę nad poprawnością treści zawartych w drukowanych przez arian księgach sprawowały synody, działalność typografii ariańskich zaś kontrolowały zbory. Cenzurą objęte były przede wszystkim pisma konfesyjne i dzieła teologiczne, nie podlegały jej natomiast książki z innych dziedzin (jak miało to miejsce w Kościele katolickim). Nadzór sprawowano również nad drukarzami, którym - jak na przykład Aleksemu Rodeckiemu – zabraniano wykonywania rzemiosła, a nawet posuwano się do zamknięcia prowadzonej typografii. Cenzura wewnątrzzborowa miała na celu uchronienie przed represjami (ze strony Kościoła katolickiego czy monarchy) zarówno autorów pism teologicznych, jak i ich wydawców. Była ona surowa, ponieważ księgi teologiczne, których autorami byli bracia polscy, szczególnie często umieszczano w spisie Index librorum prohibitorum. W wielu bibliotekach klasztornych i diecezjalnych nadal znajdują się księgi, które nigdy nie zostały włączone do ogólnego katalogu. Dostęp do nich był bardzo ograniczony. Najczęściej oznaczano je wpisem na karcie tytułowej: „Prohibitus” (zakazana), lub „Hereticus liber” (heretycka księga), a czasami wpisywano dodatkowe ostrzeżenie: „Noli me tangere” (nie dotykaj mnie). 

Słowa kluczowe: arianie, cenzura, księga zakazana, synody, Rzeczpospolita

Kontakt: Zakład Badań nad Kulturą i Piśmiennictwem Średniowiecza, Instytut Nauk Historycznych, Wydział Nauk Historycznych i Społecznych, Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego, ul. Wóycickiego 1/3 bud. 23, 01-938 Warszawa
E-mail: jmmarszalska@wp.pl
https://usosweb.uksw.edu.pl/kontroler.php?_action=katalog2/osoby/pokazOsobe&os_id=38486



Pliki do pobrania:

» 123_Marszalska.pdf


  1. ISSN 0860-8024
  2. e-ISSN 2720-5355
  3. „Ethos” jest czasopismem punktowanym przez Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego: 100 pkt.
  4. Kwartalnik „Ethos” indeksowany jest przez następujące bazy: EBSCO, CEEOL, Index Copernicus (ICV 2017: 55,26), Philosopher’s Index, ERIH Plus.
  5. Prefix DOI 10.12887