zobacz powiększenie


DOI 10.12887/32-2019-2-126-11



Jerzy WIŚNIEWSKI – Poeci o słuchaniu muzyki: Trzy wybrane lektury


Cena brutto: 7,00 PLN

Jerzy WIŚNIEWSKI – Poeci o słuchaniu muzyki: Trzy wybrane lektury

DOI 10.12887/32-2019-2-126-11

 

Artykuł prezentuje interpretacje wybranych utworów Konstantego Ildefonsa Gałczyńskiego, Mirona Białoszewskiego i Stanisława Barańczaka, przedstawiających trzy odmienne sytuacje, w których słuchanie muzyki odbywa się dzięki nagraniom dźwiękowym. Interpretacje stanowią próbę scharakteryzowania tego specyficznie realizowanego odbioru muzyki (czyli ustalenia, jak przebiega słuchanie: co jest słuchane, kto jest słuchaczem, w jakich okolicznościach się ono odbywa, jaki jest jego cel, jakie przynosi rezultaty) i zmierzają do uchwycenia odrębności indywidualnego stylu słuchania, jaki został przedstawiony w utworach każdego z tych poetów.

Wybrane do lektury utwory Gałczyńskiego (Pieśń V), Białoszewskiego (Rano sprawdzania i zapominania i zaskoczenia, Na ulotnienie, Bach – organy) i Barańczaka (Kontrapunkt), są także tekstami ukazującymi recepcję muzyki Johanna Sebastiana Bacha. Dla bohaterów Pieśni V Gałczyńskiego muzyka ta, słuchana z płyt w ramach osobliwej domowej liturgii, stanowi źródło radosnego uniesienia. Dla bohatera-podmiotu utworów Białoszewskiego słuchana z płyt muzyka Bacha staje się katalizatorem natchnienia, prowadzącego ku przeżyciom mistycznym; dociera on swym słuchem do jej rdzenia, wychwytując niuanse brzmieniowe w metalicznych dźwiękach klawesynu i głosach organów, a także stwierdzając jej estetyczną dwoistość. Bohater wiersza Barańczaka natomiast, słuchając nagrania Wariacji Goldbergowskich Bacha podczas jazdy samochodem, dostrzega w ich polifonicznej strukturze projekt wszystkiego – także własnej egzystencji; śledzi kunsztowne przebiegi głosów i ich przeróżne współbrzmienia, pozwalając, by ich działanie dosięgało zarówno emocji, jaki i intelektu.

Prezentowane w tych utworach style słuchania nagrań muzyki Bacha odzwierciedlają praktyki jej odbioru, realizowane przez Gałczyńskiego, Białoszewskiego i Barańczaka. Każdy z nich zdecydował się zaprezentować w poetyckim zobrazowaniu swój odrębny i specyficzny styl słuchania, chcąc opowiedzieć o doświadczeniu, które okazywało się dlań istotne, oraz dążąc do nawiązania bliższego kontaktu z czytelnikiem – między innymi przez odwoływanie się do doświadczeń odbioru muzyki, wspólnych miłośnikom tej sztuki i stanowiących swoisty kod porozumienia.

 

Słowa kluczowe: polska poezja dwudziestego wieku, Konstanty Ildefons Gałczyński, Miron Białoszewski, Stanisław Barańczak, muzyczność literatury, słuchanie, muzyka Johanna Sebastiana Bacha

           

Kontakt: Zakład Literatury i Tradycji Romantyzmu, Instytut Filologii Polskiej i Logopedii, Wydział Filologiczny, Uniwersytet Łódzki, ul. Pomorska 171/173, 90-236 Łódź
E-mail: jerzy.wisniewski@uni.lodz.pl; jurwis@t-system.com.pl
http://polonistyka.uni.lodz.pl/wisniewski-jerzy/#tab-id-1



Pliki do pobrania:

» Wisniewski.pdf


  1. ISSN 0860-8024
  2. e-ISSN 2720-5355
  3. „Ethos” jest czasopismem punktowanym przez Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego: 100 pkt.
  4. Kwartalnik „Ethos” indeksowany jest przez następujące bazy: EBSCO, CEEOL, Index Copernicus (ICV 2017: 55,26), Philosopher’s Index, ERIH Plus.
  5. Prefix DOI 10.12887