zobacz powiększenie


DOI 10.12887/34-2021-3-135-07



Iwona BARWICKA-TYLEK – Przeszłość, która nie zaniedbuje przyszłości. O roztropnym korzystaniu z pamięci


Cena brutto: 7,00 PLN za szt.

Jednym z najważniejszych wyzwań stojących przed naukami społecznymi jest wypracowanie podstaw nowego paradygmatu, który pozwoliłby im odzyskać zasłużony prestiż i zwolnił z obowiązku naśladowania nauk przyrodniczych – obowiązku narzuconego im przez nowożytność. Taką propozycją jest paradygmat dziedzictwa (G. Ashworth), który zyskuje coraz większą popularność. Wydaje się on szczególnie atrakcyjny dla badaczy akceptujących głoszoną przez wielu współczesnych historyków i socjologów opinię, że przełom dwudziestego pierwszego wieku to początek nowej ery pamięci czy upamiętnienia (P. Nora). „Dziedzictwo” to termin zapożyczony z nauk prawnych, dlatego w artykule wykorzystano szeroko rozumianą jurysprudencję, aby nakreślić możliwą perspektywę analizy zarówno paradygmatu nowożytności, jak też nowego paradygmatu dziedzictwa, pozwalającą zidentyfikować ewentualne mocne i słabe strony tego ostatniego. Przedstawiona argumentacja korzysta z koncepcji „praktycznej mądrości” lub „roztropności” (gr. fronesis, łac. prudentia), wywodzącej się z filozofii Arystotelesa, a następnie przejętej przez renesansową tradycję humanizmu. Roztropność to rodzaj wiedzy polegającej na czasie i zależnej od czasu: zarówno historycznego, jak indywidualnego, o czym przekonuje obraz Tycjana pod tytułem Alegoria Roztropności. Roztropność łączy w sobie osąd, uwarunkowany „starym” doświadczeniem przeszłości (i tutaj pokazuje swoją zależność od historii i pamięci) oraz działanie, które jest zawsze zorientowane na przyszłość, a więc wymaga kwestionowania tego, co zostało zapamiętane i zapisane w pamięci indywidualnej lub zbiorowej. Te cechy roztropności sprawiają, że jest ona szczególnie przydatna w uzgadnianiu politycznej relacji między wolnością jednostki a wymogami ładu społecznego (B. Crick).  

Słowa kluczowe: nauki społeczne, mądrość praktyczna, jurysprudencja, polityka, humanizm

Kontakt: Katedra Historii Doktryn Politycznych i Prawnych, Wydział Prawa i Administracji, Uniwersytet Jagielloński, ul. Bracka 12, Kraków
E-mail: i.tylek@gmail.com
http://www.doktryny.wpia.uj.edu.pl/dr-hab.-iwona-barwicka-tylek



  1. ISSN 0860-8024
  2. e-ISSN 2720-5355
  3. „Ethos” jest czasopismem punktowanym przez Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego: 100 pkt.
  4. Kwartalnik „Ethos” indeksowany jest przez następujące bazy: EBSCO, CEEOL, Index Copernicus (ICV 2017: 55,26), Philosopher’s Index, ERIH Plus.
  5. Prefix DOI 10.12887