 zobacz powiększenie | DOI 10.12887/31-2018-3-123-05 Wanda BAJOR − Medium tożsamości. Książka w kulturze średniowiecznej Europy Cena brutto: 7,00 PLN za szt. |
|
Średniowiecze „żywi się” księgą. Kultura tej epoki to dzieło chrześcijaństwa, które nazywane jest niekiedy „religią księgi”. Po upadku cesarstwa zachodniorzymskiego wraz z zanikiem państwowości i ekspansją barbarzyńskich ludów niepiśmiennych, jedyną instytucjonalną ostoją kultury pozostał Kościół, który swą misję realizował w oparciu o księgi. Oprócz „księgi ksiąg” – Biblii, były to księgi liturgiczne, a także bogata tradycja piśmiennictwa komentującego Biblię oraz formułującego doktrynę chrześcijańską i jej apologię. Księga w średniowieczu jest zatem i przedmiotem kultu i głównym czynnikiem kulturotwórczym. Kościół stworzył sieć szkół, a w konsekwencji ich rozwoju – uniwersytet. Początkowo książka powstawała w klasztorach, gdzie organizowano skryptoria, które stanowiły centra kultury piśmienniczej, zaopatrujące w rękopisy szkoły, kościoły i indywidualnych odbiorców. Wraz z rozwojem szkół i powstaniem uniwersytetów w trzynastym wieku produkcja ksiąg została przejęta przez ludzi świeckich, stając się dla nich źródłem utrzymania. Rozwinęły się systemy przepisywania tekstów: pisanie pod dyktando czy system pecji. Średniowieczny kodeks jest dziełem wielu rzemieślników i uczonych. Począwszy od produkcji pergaminu czy papieru, poprzez mozolną pracę kopisty oraz iluminatora, na pracy introligatora i wykonaniu oprawy (często bogato zdobionej) kończąc. Książka rękopiśmienna została później wyparta przez książkę drukowaną. Z dziejami książki łączy się też rozwój pisma (jego szczytową formę, skodyfikowaną w ósmym wieku, stanowi minuskuła karolińska). Średniowieczne zbiory rękopiśmienne są przedmiotem badań różnych dziedzin, takich jak bibliologia, bibliotekoznawstwo, archiwistyka czy rękopisoznawstwo, do której zalicza się kodykologię i paleografię z brachygrafią. Współcześnie opracowywane są edycje tekstów rękopiśmiennych należących do różnych dziedzin nauki. Słowa kluczowe: skryptorium, kodeks, rękopis, pergamin, papier, incipit, eksplicyt, kolofon, pecja, paleografia, brachygrafia, kodykologia. Kontakt: Katedra Historii Kultury Intelektualnej, Instytut Kulturoznawstwa, Wydział Filozofii, Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II, Al. Racławickie 14, 20-950 Lublin E-mail: bajor@kul.pl Tel. 81 4453237 Pliki do pobrania: » 123_Bajor.pdf | |
