DOI 10.12887/33-2020-1-129-20 



Piotr DUCHLIŃSKI – Myślenie (cogito) czy poznanie (cognosco)? Tomistyczna epistemologia w sercu etyki Tadeusza Stycznia


Cena brutto: 7,00 PLN za szt.

Autor artykułu, komentując tekst Tadeusza Stycznia Być osobą to przekraczać siebie. O antropologii Karola Wojtyły, dokonuje rekonstrukcji założeń epistemicznych, które Styczeń przejął z tomistycznej tradycji badawczej rozwijanej w środowisku lubelskiej szkoły filozoficznej. Koncentruje się zwłaszcza na kluczowym dla tej tradycji założeniu eksponującym różnicę między cogito a cognosco. Założenie to Styczeń uczynił fundamentem epistemologicznym swojej teorii etycznej. Umożliwiło mu ono sformułowanie określonych tez (epistemologicznych i metafizycznych) dotyczących powinności i normatywności. W końcowej części artykułu przedstawiono uwagi polemiczne. Autor uzasadnia pogląd, że Styczeń przyjmował pewien obraz świata, który warunkował akceptację określonych tez epistemologicznych dotyczących prymatu cognosco wobec cogito oraz tez etycznych odnoszących się do struktury poznania normatywnej pozycji osoby ludzkiej. Na podstawie przeprowadzonych analiz autor wyprowadza wniosek, że fakty moralne mają niewielką zdolność wpływania na akceptację teorii etycznej. O akceptacji tej decyduje przede wszystkim obraz świata, którego heurystyczna funkcja polega na tym, że podpowiada on etykowi, jakie fakty ma przyjąć, a jakie odrzucić, które fakty są oczywiste, a które takie nie są oraz które możemy poznać dzięki intuicyjnym wglądom, a które możemy rozumowo wyprowadzić z innych faktów. Akceptacja określonych obrazów świata często związana jest z manifestacją tak zwanego poznawczego konserwatyzmu. 

Słowa kluczowe: etyka, etyka polska, Tadeusz Styczeń, poznanie, tomizm, personalizm, godność, natura ludzka, wartości, fakty moralne

Artykuł stanowi zmienioną wersję referatu przedstawionego podczas sesji naukowej „Tożsamość i transcendencja osoby. Inspiracje pracą prof. Tadeusza Stycznia SDS Być sobą to przekraczać siebie” zorganizowanej przez Instytut Jana Pawła II na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim Jana Pawła II 13 grudnia 2019 roku. 

Kontakt: Katedra Etyki Ogólnej i Stosowanej, Instytut Filozofii, Wydział Filozoficzny, Akademia Ignatianum, ul. Kopernika 26, 31-501 Kraków 
E-mail: piotr.duchlinski@ignatianum.edu.pl
Tel. 12 3999520; 12 3999514
https://orcid.org/0000-0001-9480-2730



  1. ISSN 0860-8024
  2. e-ISSN 2720-5355
  3. „Ethos” jest czasopismem punktowanym przez Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego: 100 pkt.
  4. Kwartalnik „Ethos” indeksowany jest przez następujące bazy: EBSCO, CEEOL, Index Copernicus (ICV 2017: 55,26), Philosopher’s Index, ERIH Plus.
  5. Prefix DOI 10.12887